Fo in Stockholm bij het aanvaarden van de Nobelprijs voor Literatuur: “De grootste toneelschrijver die Europa heeft gekend vóór de komst van Shakespeare. Ruzzante, mijn grootste leermeester naast Molière: beiden toneelspelers en schrijvers, beiden gehoond en bespot door de hoogste literaten van hun tijd. Omdat ze het dagelijks bestaan op de planken brachten, de vreugde en wanhoop van gewone mensen, de schijnheiligheid en arrogantie van de machtigen der aarde, het permanente onrecht.”

De oorlog in kwestie heeft echt plaats gevonden en is in een bloedbad geëindigd. Meer dan 75000 man namen deel aan de beslissende veldslag, een meedogenloze slachtpartij die alom ontzetting  en afschuw wekte.

Vijf nationaliteiten vochten zij aan zij: de Lombarden onder de hertog van Milaan, het Zwitserse leger, de Oostenrijkers, de Fransen en de Spanjaarden. Met als enige tegenstander de republiek Venetië. In deze slag zijn zo’n 8000 Venetiaanse boeren-soldaten gesneuveld.

Het is de eerste keer dat boeren deel uitmaken van een regulier leger. De bewoners van het Venetiaanse platteland hadden bij andere gelegenheden, veel moed en militair talent aan de dag gelegd. In kleine schermutselingen waren ze erin geslaagd om het schier onoverwinnelijk geachte leger van Maximiliaan van Oostenrijk te verslaan.

Maar het was natuurlijk een kardinale fout om een leger van beroepssoldaten, ingesteld op een georganiseerde, frontale aanval, aan te vullen met deze ongeordende boeren, totaal gespeend van strategische kennis. Ze werden dan ook als kanonnenvlees in de pan gehakt.

Waarom deze oorlog?

In de 16e eeuw had Venetië, dankzij haar creatieve handelspolitiek zo’n sterke economische machtspositie ontwikkeld, dat het heel Europa in haar greep had. De banken speelden daarbij ook toen al een beslissende rol.

Om de Venetiaanse hegemonie te doorbreken sloten de grote Europese mogendheden een coalitie, de Liga van Cambrai (Kamerijk).

De slag tussen de beide partijen vond plaats in Chiara d’Adda. Historici zijn het erover eens dat de opperbevelhebber van de Venetiaanse troepen, graaf Bartolommeo Dabbiani, voor een groot deel verantwoordelijk was voor de vernietigende nederlaag. Hij leidde zijn leger zo slap en dilettantistisch dat het tot massale desertie binnen zijn troepen leidde.

Het verhaal van Ruzzante, de verslagen en bedrogen boerensoldaat die, vluchtend uit de slag aan de Adda, te voet naar Venetië trekt, is een uniek historisch en dramatisch document en toont de volle omvang van deze tragedie.”