1956/57 eerste aanstelling aan het ‘Minkema College’ in Woerden.
1957/58en 1958/59 aan het ‘Ir. Lelylyceum’ aan de Keizersgracht in Amsterdam.
1959 tot 1999 aan het ‘Leegwater Lyceum’, daarna ‘Scholengemeenschap Noord’ en weer later ‘Bredero Lyceum’ genoemd.
DE VOLGENDE TEKSTEN ZIJN BIJDRAGEN VAN OUD-LEERLINGEN
1. In Frans’ privé-correspondentie bevond zich een brief van Prof. Dr. E. Pauwels, in 1989 geschreven naar aanleiding van het artikel “De Schaduw van Dario Fo”
Zeer geachte heer Roth,
Ik was zeer geboeid door het artikeltje in de NRC van maart jl. over U en Dario Fo. Zonder twijfel bent U de heer Roth, van wie ik, als 15-jarige, Frans heb gehad in de de 3e klas van het Ir. Lely Lyceum op de Keizersgracht te Amsterdam. U was toen een beginnende leraar, maar uw aanpak is me altijd bijgebleven.
U bracht iets van cultuur in ons jonge bestaan en het was die tijd nog maar weinig geaccepteerd dat leraren een andere benadering konden hebben dan het “leerboekje’! U draaide in onze – overigens zeer moeilijke klas – een bandje van Juliette Greco met “Les feuilles mortes” en “chanson des escargots qui vont à l’enterrement” en Prévert heeft me nooit meer losgelaten na deze eerste kennismaking.
Zo nu en dan heb ik nog eens aan U gedacht. Als 15jarige heb ik instinctief begrepen dat U een bijzonder mens was en het is bevestigd. De belangstelling voor de Franse literatuur en speciaal de Franse chansons is me altijd bijgebleven. Misschien een van de redenen, waarom ik al 18 jaar getrouwd ben met een lerares Frans. (…)
Het was leuk op deze manier iets van U te horen!
Met vriendelijke groet,
Ernest Pauwels
2. Willeke Wiersum-Buskens (ze speelde op school de rol van Eleonora in ‘Wie trouwt de Weduwe’) schrijft:
Vanaf de eerste klas van het middelbaar onderwijs heb ik op de toen nog 5-jarige hbs-a Franse les gehad van Frans Roth. Hij was één van de jongere, enthousiaste leraren. Zijn manier van lesgeven vond ik heel boeiend. Woordjes leren was niet het allerleukste maar hij stimuleerde dat door voor iedere les een paar rijtjes op te geven en dan kreeg je aan het begin van de volgende les een klein papiertje en dan overhoorde hij b.v. 10 woordjes. 10 van die overhoringen vormden een cijfer dat voor je rapport meetelde. Wij baalden daar wel eens van maar we bouwden zo wel een flinke woordenschat op.
Daarnaast was het een soort entertainment. Hij wist altijd onze belangstelling belangstelling te wekken voor politiek, muziek (Franse chansons), film enz. Iets wat wij van huis uit in Amsterdam-Noord niet meegekregen hadden.
Door hem werd er een schoolvereniging opgericht waardoor er allerlei activiteiten werden georganiseerd. Zelf mocht ik een jaar voorzitster zijn en daar heb ik veel van geleerd. Hij organiseerde ook een Franse week, in ieder lokaal werd een Franse activiteit georganiseerd.
Daarnaast werd er door hem een toneelvereniging opgericht en ik heb ook wel eens een klein rolletje (in het Frans) mogen spelen. Later werd het “Piccolo Theater Noord” opgericht waar veel oud-leerlingen aan verbonden waren. Kortom, hij was voor mij niet alleen een goede leraar maar ook een flamboyant persoon die ik nooit zal vergeten.
3. Ab van der Lelie (Leerling VWO, SGN 1980-1986)
Naar aanleiding van de bijeenkomst op 14-11-2015, de dag waarop Frans 80jaar zou zijn geworden, stuurde Ab deze e-mail aan de weduwe van Frans :
Hallo Brigitte,
Ik wil nogmaals mijn waardering uitspreken voor de gezellige avond die we gisteren hebben beleefd. Heel fijn dat de mensen van het Piccolo Theater dit hebben georganiseerd. Ik ben er nog steeds trots op dat ik lang geleden een korte tijd deel mocht uitmaken van deze theatergroep. Zoveel goede herinneringen kwamen gisteren boven. Prachtig om beelden terug te zien van mijn geliefde leraar Frans. Wat een fijne, lieve, opmerkelijke en vooral gedreven man was het. Nooit half werk, altijd het beste eruit willen halen en tot op het bot gepassioneerd. Of het nou in het leslokaal was tijdens de lessen Frans, of in het theater bij de voorstelling. Ik zal Frans nooit vergeten. Hij heeft me een kans gegeven om iets van het land te zien, om mijn ogen te openen voor theater en heeft me in die zin deels gevormd tot wie ik nu ben. Mensen een leuke avond geven in het theater, even de chaos van de dag laten vergeten en een paar uur lachen om een kolderieke voorstelling. Wat een rijkdom is dat. En Frans beheerste dat als geen ander. Ik dank Frans Roth alsnog voor zijn toewijding en zijn passie. En ik wil u bedanken voor het feit dat Frans de mogelijkheid kreeg dit te kunnen doen. De wetenschap dat hij vele duizenden mensen een hele leuke tijd heeft bezorgd moet prachtig zijn.
Met vriendelijke groet,
Ab van de Lelie
De school was een houten noodgebouw, bestaande uit 4 later 8 klassen en werd ieder jaar uitgebreid met meerdere klassen. Er waren weinig leerlingen maar ook weinig leraren. De meeste leraren waren van de oude stempel, maar Frans Roth sprong eruit, ten eerste omdat hij nog jong was, en ten tweede omdat hij met ons omging met humor, maar vooral ook met respect. Hij herkende direct in iedere leerling zijn of haar kwaliteiten, en daardoor kreeg hij van de leerlingen ook weer veel waardering terug. Niemand vond zijn lessen saai, zoals al door anderen ook opgemerkt, hij draaide LP’s met Franse chansons, wat in die tijd een welkome afleiding was van de traditionele manier van lesgeven.
Amsterdam Noord werd in die tijd gezien als een achtergebleven gebied, bewoond door arbeiders van o.a. de NDSM, ADM. Veel leerlingen waren dan ook kinderen van deze arbeiders. Door sommige leraren werd er op deze leerlingen neergekeken, wat te merken was tijdens hun lessen. Ik herinner me zelfs dat een leraar, zelf woonachtig in Den Haag, ons tijdens de les uitschold voor schorem…… Dat mondde toen niet uit in amok, dat zou tegenwoordig niet meer kunnen zo’n uitspraak.
Bij Frans was hier uiteraard geen sprake van, hij steunde diverse initiatieven, was bijvoorbeeld elke vrijdagavond aanwezig tijdens de danslessen die werden gegeven door ouders van een leerlinge die een dansschool hadden. Bij sportwedstrijden was hij ook altijd aanwezig, en zoals bekend begon hij al heel snel met het selecteren van talentvolle leerlingen om toneeluitvoeringen te geven. Ook was hij de initiatiefnemer van een zgn. “Franse Week” (1965). Door de hele school stonden in de gangen kraampjes met Franse producten, er werd een modeshow gelopen, Franse films gedraaid in diverse lokalen, muziek gemaakt.
De Franse taal is dan ook mijn favoriete taal geworden en gebleven. Nadat ik de school verlaten had heb ik nog enkele jaren Franse lessen gevolgd aan de Alliance Française. En toen ik voor mijn beroep nog beter Frans moest kunnen spreken, heb ik Frans Roth gevraagd of hij mij enkele conversatielessen wilde geven. Dat vond hij direct heel leuk en ik ben dan ook diverse keren bij hem thuis geweest.
Kortom, in de latere jaren van mijn leven heb ik zowel op professioneel gebied als tijdens vakanties profijt gehad van zijn lessen. En zelfs nu, ik woon inmiddels een jaar in Frankrijk, ben ik nog steeds dankbaar dat Frans mij zo’n stevige basis heeft bijgebracht in de jaren dat ik van hem les heb gehad.
Marianne Claus – van der Made
Bracieux, Frankrijk
Juli 2018
5. Frank Terveen (leerling SGN van ? tot ?)
L.S.,
Als ex-lid van het Piccolo Theater heb ik als leerling van Frans een aantal jaren meegespeeld aan een aantal stukken.
Ik begon toen de repetities voor ‘Gezichtsverlies’ die in de Joke Smit School plaatsvonden. De teksten van ‘Gezichtsverlies’ zitten nu nog in mijn geheugen gegrift. Toen ik dus 4 nachten geleden door Rome liep in de buurt van het Colosseum en daar in een Fiat 500 2 mensen met de broek op de knieën bezig zag, (net als in de openingsscène van het toneelstuk. red.) wist ik dat Frans me een knipoog gaf van boven.
Dank voor alles wat ik van Frans (niet alleen als leraar) en de andere leden van het Piccolo heb mogen leren.
Met vriendelijke groeten,
Frank Terveen
Achterste Drager links van de Dokter
Geheimagent in de wasmachine
18 Juli 2019
6. Arend Pottjegort
“Meneer Roth”
Van Lely naar Leeghwater
Het toeval sloeg toe in 1959, toen er een dependance werd geopend van het beroemde Ir. Lely Lyceum, dat al sinds 1865 aan de Keizersgracht stond. Aan het Van der Pekplein in Amsterdam-Noord verscheen een houten school, geconstrueerd als een bouwkeet, met 4 lokalen. Toeval omdat ik blijkbaar voldoende geschikt was om naar de HBS te gaan.
Op vrijdag 4 september 1959 was de eerste schooldag. Op zaterdag 5 september de tweede. Maandagochtend de 7e september was het 1e uur Frans. Dat was het moment dat ik voor het eerst kennismaakte met Meneer Roth. Van het eerste begin had ik een klik met deze leraar. Door mijn al in de 5e en 6e klas van de lagere school gevolgde Franse les van de stichting V.O.C.O.F (Volksonderwijs Commissie voor Onderricht in het Frans) had ik al beetje geroken aan “Papa fume une pipe”. Je kreeg dan 2 keer per week na schooltijd een uurtje Frans. Dat viel meneer Roth wel op.
De twee volgende jaren werd de school uitgebreid met nog veel meer lokalen, een gymzaal, een lerarenkamer, een directiekamer en een conciërgekamer, die werd bemand door de legendarische meneer Das. Hij was altijd bereid je te matsen als je te laat was of een huiswerkbriefje moest inleveren. Inmiddels heten wij het Leeghwater Lyceum.
In die jaren was de franse les een les als alle andere vakken. Maar Frans Roth wist zijn gehoor enthousiast te maken voor de taal en de cultuur. Er werden chansons ten gehore gebracht van Gilbert Bécaud, Charles Aznavour en Charles Trenet. Ook George Brassens en Jean Ferrat kwamen langs. Tot op de dag van vandaag zing ik, dankzij Frans, de Marseillaise nog woordelijk mee.
Bloed en Liefde
Voor mij was een belangrijke mijlpaal in de relatie met Frans het meedoen aan het toneelstuk Bloed en Liefde van Godfried Bomans. Het moet in, denk ik, in 1962 zijn geweest. In de gymzaal werd het stuk opgevoerd in aanwezigheid van leerlingen, leraren en ouders. De regie was ik handen van Frans. Dat tamelijk bizarre stuk van Bomans was een parodie op historische stukken met veel bombastisch taalgebruik, waar bij iedereen aan het eind doodgaat. Ik mocht de rol van Sancho, een lansknecht, spelen, die vlak voor het einde opkomt met een fles vergif, die aangereikt wordt aan Karel V en meteen daarna door hemzelf moest worden leeggedronken. Waarna doek. Ik pak de fles in de coulissen op een de kurk: kurk schoot los, fles viel in duigen, naarstig op zoek naar een andere, gevonden, opgekomen en het stuk beëindigd. Na afloop zei Frans: “Was niet slim, maar je hebt het goed opgelost”. De jaren gingen voort. Gedoubleerd in de 4e, gezakt voor mijn eindexamen in 1965 en al die jaren 3 à 4 keer per week les van Frans.
Franse week
In december 1965 heeft Frans het initiatief genomen voor de Franse week. De school werd omgebouwd tot een Franse omgeving met allerlei Franse activiteiten en een ”restaurant” waar je Croque-Monsieur en Croque-Madame kon kopen. Op de laatste avond, op 22 december, werd ik verliefd op een meisje, dat ik 53 jaar lang zou kennen en bijna 47 jaar getrouwd mee zou zijn. We zoenden in de gang, wat ons twee weken later op een reprimande kwam te staan van de rector, de legendarische meneer J.D. Kes.
In 1966 deed ik voor de tweede keer eindexamen. Het was erop of eronder. We stonden met de eindexamenkandidaten bibberend buiten te wachten op het schoolplein tot je binnen werd geroepen. De eersten die werden genoemd konden het wel vergeten. Op dat moment komt Frans langs en geeft mij, geheel tegen het protocol in, een vette knipoog. Alleen ik zag het en dacht toen, het zit wel goed. Dat was ook zo.
In mei 1966 heb ik de laatste les gehad van Frans. Ik mijn herinnering heb ik hem altijd ervaren als een hele goede, soms strenge, maar altijd vriendelijke leraar. Chapeau!!
Arend Pottjegort
